ΞΕΚΙΝΑΕΙ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΦΑΡΟ «ΑΠΟΛΥΤΑΡΑΣ» ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

Μετά από προσπάθειες πολλών ετών, ξεκινάει σε λίγες ημέρες η διάνοιξη της οδού πρόσβασης προς τον ιστορικό Φάρο Απολυτάρας Αντικυθήρων, στον οποίο επί πολλά χρόνια υπηρέτησε ο εμβληματικός Ρώσος Ναύαρχος Νικόλαος Φιλοσοφώφ. Πρόκειται για ένα έργο κορυφαίας σπουδαιότητας για το μικρό νησί, το οποίο επιχείρησαν διαχρονικά να ολοκληρώσουν όλες οι Κοινοτικές Αρχές του νησιού.

Το έργο εντάχθηκε στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας ήδη από τα τέλη του 2018 και θα εκτελεστεί από τη Μονάδα Μελετών – Κατασκευών (ΜΟΜΚΑ) του ΓΕΕΘΑ με βάση την Προγραμματική Σύμβαση που υπεγράφη στις 15 Ιουνίου 2020 μεταξύ του Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Νίκου Παναγιωτόπουλου και του Δημάρχου Κυθήρων κ. Στράτου Χαρχαλάκη, ο οποίος επιδίωξε σταθερά την υλοποίηση του έργου επί σειρά ετών.

Προβλέπεται η διαπλάτυνση του υπάρχοντος παλαιού μονοπατιού προκειμένου να δημιουργηθεί ένας βατός χωματόδρομος και δεν θα εκτελεστούν εργασίες ασφαλτόστρωσης ή τσιμεντόστρωσης λόγω του ιδιαίτερου περιβαλλοντικού χαρακτήρα της περιοχής ο οποίος διαφυλάσσεται απόλυτα καθώς η επέμβαση είναι ήπιου χαρακτήρα με μοναδικό στόχο την δυνατότητα μετάβασης οχημάτων στον Φάρο προκειμένου να καταστεί δυνατή η αναστήλωση, συντήρηση και ανάδειξή του. Η διάνοιξη της οδού, που συμβάλει τα μέγιστα και στην πυρασφάλεια της περιοχής, αποτελεί αναγκαία συνθήκη προκειμένου να συντηρηθεί το ιστορικό αυτό κτήριο, που σήμερα βρίσκεται σε εξαιρετικά άσχημη κατάσταση, παρά το γεγονός ότι το άξιο προσωπικό της Υπηρεσίας Φάρων το επισκέπτεται τακτικά. Το απομονωμένο σημείο στο οποίο ευρίσκεται, σε συνδυασμό με την απουσία οδικής πρόσβασης και τις καιρικές συνθήκες της περιοχής, έχουν καταπονήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό το Φάρο και η ανάγκη συντήρησής του είναι πλέον επιτακτική.

Ο Δήμος Κυθήρων, σε συνεργασία με την Υπηρεσία Φάρων του Π.Ν. και ευαισθητοποιημένους ιδιωτικούς φορείς, εξετάζουν ήδη τον τρόπο συντήρησης και ανάδειξης του Μνημείου, αρχής γενομένης από την εκπόνηση των μελετών αποκατάστασης, στις οποίες θα συμβάλει ενεργά και ο Δήμος μας.

Ο ΠΕΤΡΙΝΟΣ ΦΑΡΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

Το ακρωτήριο Απολυτάρες βρίσκεται στα Αντικύθηρα και συγκεκριμένα στο νοτιότερο μέρος του νησιού, σε μια περιοχή που είναι εκτεθειμένη σε όλους τους καιρούς. Το 1926 κατασκευάστηκε εκεί ένας από το μεγαλύτερους φάρους πετρελαίου της Χώρας. Είναι ορατός σε απόσταση 36 ναυτικών μιλίων. Έχει ύψος πύργου 23 μέτρα και εστιακό ύψος 45 μέτρα. Οι κτηριακές του εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν κοιτώνες, χώρους ενδιαίτησης, κουζίνα, φούρνο, αποθήκες, δεξαμενή βρόχινου ύδατος κ.λπ. Εποπτευόταν από Φαροφύλακες από το έτος κατασκευής του (1926) μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, οπότε το Π.Ν. απέσυρε το μόνιμο προσωπικό. Επανδρώθηκε εκ νέου για 3 χρόνια, την περίοδο 2004-2007. Από το 2007 επιτηρείται περιοδικά από τους Φαροφύλακες των Κυθήρων και από το προσωπικό της Υπηρεσίας Φάρων που μεταβαίνει στην περιοχή με το ειδικό φαρόπλοιο του Π.Ν. για τις απαραίτητες εργασίες συντήρησης.

Ο ΡΩΣΟΣ ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΩΦ (1867-1946)

Ο Νικόλαος Φιλοσοφώφ του Νικολάου και της Σοφίας γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη στις 28 Απριλίου του 1867, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας με βαθιές ρίζες στη στρατιωτική και πολιτική διοίκηση της Τσαρικής Ρωσίας. Ο πατέρας του, αξιωματικός του αυτοκρατορικού στόλου, υπηρέτησε ως γραμματέας της (Ρωσικής καταγωγής) βασίλισσας Όλγας των Ελλήνων, ενώ ο παππούς του, Ν. Ιλλαριόνοβιτς Φιλοσοφώφ ήταν ήρωας του Ρωσοτουρκικού πόλεμου του 1828-29.

Φοίτησε στη Ρωσική Σχολή του Αυτοκρατορικού Ναυτικού από την οποία αποφοίτησε το 1887. Με τον βαθμό του αρχικελευστή, ο Φιλοσοφώφ υπηρέτησε για πρώτη φορά στο νεότευκτο θωρηκτό Pamiat Azova («Μνήμη του Αζώβ»). Τον Νοέμβριο 1890, το θωρηκτό επέπλευσε από το Κρόνσταντ για ένα μεγάλο ταξίδι στη Μεσόγειο και τον Ειρηνικό ωκεανό, μεταφέροντας τον διάδοχο του Ρωσικού θρόνου και μελλοντικό αυτοκράτορα, τσάρεβιτς Νικόλαο. Στον Πειραιά, ο τσάρεβιτς έγινε δεκτός από τους Έλληνες βασιλείς, και ο Φιλοσοφώφ παρουσιάσθηκε στη βασίλισσα Όλγα από τον πατέρα του. Στο υπόλοιπο πολύμηνο ταξίδι συμμετείχε και ο Έλλην πρίγκιπας Γεώργιος, θεμελιώνοντας έτσι τη γνωριμία του νεαρού αξιωματικού με τους δύο συνομηλίκους του πρίγκιπες. Το 1896, ο Φιλοσοφώφ διορίστηκε υποπλοίαρχος στην αυτοκρατορική θαλαμηγό Polyarnaya Zvezda («Αστέρι του Βορρά»). Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε την πρώτη του γυναίκα, Ευγενία Πουκάλοβα, με την οποία απέκτησε δύο υιούς.

Κατά παράξενο τρόπο, η ζωή και η καριέρα του Φιλοσοφώφ τον έφερναν συνέχεια σε σχέση με την Ελλάδα. Το 1900, η αδελφή του Όλγα ονομάσθηκε κυρία των τιμών της πριγκίπισσας Μαρίας, κόρης της βασίλισσας των Ελλήνων Όλγας, ενώ το 1902 ο ίδιος διορίστηκε διοικητής του Ρωσικού  στόλου στη Μεσόγειο βρισκόμενος έτσι ξανά σε επαφή με τον πρίγκιπα Γεώργιο, τότε ύπατο αρμοστή της Κρήτης. Ένα από τα αποτελέσματα των γνωριμιών και επαφών αυτών, τόσο με τη βασιλική οικογένεια όσο και με Έλληνες συναδέλφους, ήταν να μάθει καλά τα ελληνικά.

Η επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917 βρίσκει τον Φιλοσοφώφ να μάχεται στο πλευρό του Τσάρου. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου υπηρέτησε με τον «Λευκό» στόλο της Μαύρης Θάλασσας, διορισμένος από την προσωρινή διοίκηση υπεύθυνος Φάρων και της Πλοηγίας του Ευξείνου Πόντου και της Θάλασσας του Αζώβ (Αζοφική). Υπηρέτησε μέχρι το τέλος υπό τις διαταγές του Pyotr Wrangel, τελευταίου στρατηγού των Λευκών, εγκαταλείποντας την Κριμαία στις 15 Νοεμβρίου 1920 με τον περίφημο «Στόλο του Wrangel» που κατευθύνθηκε στην Κωνσταντινούπολη με τα υπολείμματα του Τσαρικού Στρατού και περίπου 4.500 πρόσφυγες. Ο Φιλοσοφώφ έφυγε μόνος του, έχοντας χωρίσει με τη γυναίκα του πριν την Επανάσταση. Από την Κωνσταντινούπολη κατεβαίνει στην Ελλάδα, προσκεκλημένος της βασίλισσας Όλγας. Στα ελάχιστα προσωπικά αντικείμενα που φέρνει μαζί του περιέχονται η Αγία Γραφή, ένα χάρτης µε το Φαρικό ∆ίκτυο του Ευξείνου Πόντου, ένα βιβλίο µε το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας Φιλοσοφώφ και μερικές φωτογραφίες.

Στην Αθήνα φιλοξενείται για διάστημα ενός έτους από την Ελληνική Βασιλική Οικογένεια στο Τατόι. Το 1922 παρουσιάζεται στη ∆ιεύθυνση Φάρων του Βασιλικού Ναυτικού, στον τότε ∆ιευθυντή Στυλιανό Λυκούδη, και του ζητά να προληφθεί σαν φαροφύλακας. Ο Λυκούδης τον ενημερώνει ότι προτίθεται να τον τοποθετήσει ηµεροµίσθιο επιστάτη, διότι δεν είχε ακόμα αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα, στο νέο φάρο στο Ελαφονήσι της Δυτικής Κρήτης. Σύμφωνα µε τον Λυκούδη, όταν του έδειξε στον χάρτη το Ελαφονήσι της Κρήτης, ο Φιλοσοφώφ θυμήθηκε με συγκίνηση ότι το 1907, το Αυστριακό υπερωκεάνιο Ιµπεράτριξ είχε προσαράξει στους ύφαλους της νησίδας αυτής και ο ίδιος ως διοικητής του Ρωσικού Στόλου της Μεσογείου με έδρα την Κρήτη, είχε συμβάλει καθοριστικά στη διάσωση 108 ναυαγών, με τη Ρωσική κανονιοφόρο Khivinets, σώζοντάς τους από βέβαιο θάνατο.

Το 1923 παντρεύεται για δεύτερη φορά με τη Ρωσίδα πρόσφυγα από την Οδησσό Μαρία Ιβάνοβα, η οποία όμως απεβίωσε από βαριά ασθένεια το 1925 στο Γαλλικό Νοσοκομείο των Αθηνών. Την 11 Οκτωβρίου του 1924 λαμβάνει την Ελληνική Υπηκοότητα  και ορκίζεται µόνιµος  Επιστάτης Φάρων Α΄ Τάξης. Το 1926 μετατίθεται στο φάρο Απολυτάρες Αντικυθήρων όπου γνωρίζει και παντρεύεται µε την Ζαµπία (Πιπίνα) Χαρχαλάκη το 1927 και αποκτούν ένα γιο το Νικήτα που μαζί τη σύζυγό του Ελένη υπήρξαν εκ των πρωτεργατών της κυθηραϊκής παροικίας στον Άλιμο της Αττικής. Ο γάμος του Φιλοσοφώφ στα Αντικύθηρα γίνεται στον Ι. Ν. του Αγίου Χαραλάμπους στον Ποταμό και αφήνει εποχή, καθώς μαρτυρείται ότι φόρεσε τη μεγάλη ναυαρχική του στολή, που στα μάτια των απλοϊκών κατοίκων του μικρού νησιού θα ήταν εντυπωσιακή. Παραµένει στα Αντικύθηρα µέχρι την αποστρατεία του το 1933. Μετά την αποστρατεία, παραµένει άλλα δύο χρόνια στην Υπηρεσία Φάρων ως καθηγητής φαροφυλάκων.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τον βρίσκουν στα Κύθηρα, σε σπίτι που του παραχωρήθηκε τιμής ένεκεν από το Ελληνικό Κράτος, να ασκεί το επάγγελµα του καθηγητή των γαλλικών, του επιστάτη στο Γυµνάσιο Χώρας (σημερινό κτίριο Εθνικής Τράπεζας στη Χώρα) καθώς και του πρακτικού ιατρού καθώς είχε πολλές σχετικές γνώσεις.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για την συμβολή του στη διάσωση του Ιστορικού Αρχείου των Αντικυθήρων κατά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Απεβίωσε το 1946.

Ο Δήμος Κυθήρων σε συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και την Πρεσβεία της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ελλάδα, τίμησαν το Νικόλαο Φιλοσοφώφ το 2016 στο πλαίσιο του Αφιερωματικού Έτους Ελλάδας - Ρωσίας.

Πηγή: kythira.gr